Ogrody botaniczne

Wobec rosnącego zagrożenia dla różnorodności biologicznej kluczową rolę w ochronie przyrody pełnią w coraz większym stopniu ogrody botaniczne, łączące funkcje naukowo-badawcze, konserwatorskie, edukacyjne, wystawiennicze i rekreacyjne. W lipcu 2025 r., w związku z projektem “UW na EXPO 2025”, uczestnicy delegacji Uniwersytetu Warszawskiego mieli okazję odwiedzić kilka japońskich ogrodów botanicznych, a ponadto w ramach wykładów otwartych przedstawić efekty badań i podzielić się refleksjami wynikającymi z doświadczeń polskich botaników.

Choć w Japonii od wieków istniała tradycja zakładania tematycznych ogrodów – herbacianych, medytacyjnych, zielarskich, zachodnia koncepcja ogrodu botanicznego pojawiła się w tym kraju dopiero na fali reform w epoce Meiji (1868-1912), kiedy to m.in. odrestaurowano i zmodernizowano tokijski ogród botaniczny (obecnie Koishikawa Botanical Garden), założony w XVII w. jako prywatny ogród arystokratyczny, czy utworzono ogród botaniczny w Kioto. Ten ostatni w ubiegłym roku skończył 100 lat, jest uważany za najstarszy z japońskich ogrodów botanicznych, a zaprojektowany został w stylu przypominającym podobne instytucje z Europy. Jego bogate kolekcje prezentowane są na obszarze ponad 24 ha położonych w północnej części Kioto na brzegu rzeki Kamo. Na terenie ogrodu posadzono ponad 12 tys. gatunków roślin, w tym imponującą, chyba najciekawszą dla botanika z Polski, kolekcję gatunków rodzimych Japonii, której aranżacja przypomina naturalne zbiorowiska roślinne. Imponująco przedstawiają się także kolekcje szklarniowe obejmujące ok. 4,5 tys gatunków, które utrzymywane są w rozległych cieplarniach o powierzchni prawie 0,5 ha, architekturą nawiązujących do pobliskich gór oraz znanej świątyni Kinkakuji. Uwagę przyciąga także piękna aleja kamforowców (cynamonowców kamforowych), dająca dużo cienia w upalne dni. Drzewa te spotkamy w wielu ważnych dla Japończyków miejscach, na przykład w ogrodach Pałacu Cesarskiego w Tokio – stare, przyświątynne okazy są często uważane za święte.